»» آرایه ادبی اسلوب معادله
آرایه اسلوب معادله(تمثیل):
آرایه اسلوب معادله بدین سان است که گوینده یا شاعر، مطلبی را که در ذهن دارد، در یک مصراع بیان می کند و به کمک یک معادل سازی در مصراع دوم، سخن خود را برای خواننده و مخاطب خود، روشن و محسوس می کند و بدین گونه منظور خود را بهتر به مخاطب می رساند؛ یعنی برای اینکه مطلب خود را عینیت بخشد و آن را برای خواننده روشنتر و ملموستر کند، با آوردن یک مصراع به عنوان معادل برای مصراع اول، به گونه ای آن را تفسیر کرده و به درک بهتر آن کمک می کند.
در این شیوه، شاعر چنان با هنرمندی خود، این کار را انجام می دهد که اگر جای دو مصراع را با هم عوض کنیم، خللی در سخن ایجاد نمی شود. برای درک بهتر این معادله، در بیشتر مواقع می توان در میان دو مصراع مورد نظر، عبارت «همان طور که» را قرار داد. در واقع در آرایه اسلوب معادله، گونه ای تشبیه پنهان میان دو مصراع وجود دارد.
مثال آرایه اسلوب معادله:
دود اگر بالا نشیند کسر شأن شعله نیست
جای چشم ابرو نگیرد، گرچه او بالاتر است (صائب)
در بیت بالا، شاعر در مصراع اول می گوید: اگرچه دود از شعله بالاتر می رود، اما ارزش آن به انداز? شعله نیست و بالا رفتن دود سبب کم شدن شأن و ارزش شعله نمی شود. در مصراع دوم، یک معادل برای مصراع اول می آورد و می گوید: همان طور که اگرچه ابرو بالاتر از چشم قرار دارد، اما هرگز به انداز? چشم ارزش ندارد و نمی تواند جایگزین چشم شود.
بدین گونه می خواهد که منظور خود را برای خواننده باز کند و خواننده سخن او را بهتر بفهمد و بپذیرد. شاعر می گوید: بالا رفتن دود نسبت به آتش، مانند بالا بودن ابرو بر روی چشم است که در هر دو مورد، آنچه پایین تر قرار گرفته (شعله، چشم) با ارزشتر از آنچه بالاتر است (دود، ابرو)، می باشد و بالا قرار گرفتن، ملاک باارزش بودن نیست.
میتوان گفت که درآرایه اسلوب معادله یا همان آرایه تمثیل، مفهوم مصراع اول و دوم یک بیت با هم برابرند، یا هر دو مصراع به یک پیام و منظور اشاره می کنند و همدیگر را تأیید می کنند.
نکته:
گاهی نیز شاعر اسلوب معادله را در دو بیت بیان می کند، یعنی سخن خود را در یک بیت بیان می کند و بیت بعد را به عنوان معادل آن به کار می برد.
اسلوب معادله باید بدین گونه باشد که دو مصراع کاملاً از لحاظ نحوی استقلال داشته باشند و از هم تفکیک‌پذیر باشند و هیچ حرف ربط و یا حرف شرط و یا چیز دیگری که حتّی در معنا، نه فقط به لحاظ نحوی، آن دو مصراع را به هم مرتبط سازد، یافت نشود.
مثال:
میان دو مصراع بیت زیر،آرایه اسلوب معادله هست.شاعر می گوید: هیچ کس مانند من که از یارم جدا شده ام، ارزش دوست واقعی را نمی داند. همان طور که فقط آن ماهی که از آب جدا شده و بر خشکی اُفتاده است، قدر و ارزش آب را می داند:
مقدار یار همنفس چون من نداند هیچکس ماهی که بر خشک اوفتد قیمت بداند آب را (سعدی)
در این بیت، شاعر می گوید: آدم هنگامی که پیر می شود و عمرش رو به تمام شدن است، حرص او جوانتر و بیشتر می شود، همان طور که خواب انسان، در وقت سحر که هنگام بیداری است، سنگین تر می شود:
آدمی پیر چو شد حرص جوان می‌گردد
خواب در وقت سحرگاه گران می‌گردد (صائب تبریزی)
نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » حسن سلیما نی خشویی ( یادداشت ثابت - سه شنبه 100/8/19 :: ساعت 10:56 عصر )
»» لیست کل یادداشت های این وبلاگ
شرف المکان بالمکیندوستماثررضایت پدردرقبرازفرزندعدم تحریف قرآن کریممازخوان های بداخلاق!بسیجی شهیداعتیاد در زناندلیل شش گوشه بودن ضریح مطهر امام حسین (ع)تصویر[عناوین آرشیوشده]
