سبک زندگی مباحث عملی سبک زندگی اسلامی - ایرانی سبک زندگی مربوط به اجتماع و روابط اجتماعی معاشرت و دوستی معیارهای انتخاب دوست ث انتشار : 1396/9/8 بازدید : 105544 منبع : اکبری، محمود؛ راه و رسم دوستی، ص: 28
چون بسی ابلیس آدم روی هست
پس به هر دستی نشاید داد دست
«دوستی» کلمه ارزشمندی است و هرکس را نمی توان «دوست» نامید.
پس این طور نیست که هرکس به انسان لبخندی زد و ادعای دوستی و رفاقت نمود، لایق عنوان ارزشمند «دوست» باشد، بلکه دوست خوب و شایسته، صفات و ویژگیهایی دارد. پیشوایان دین در کنار تأکید بسیار بر دوست یابی ویژگی های متعددی نیز برای دوست خوب برشمرده اند. در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره می شود:
اساس ایجاد دوستی میان دو فرد سن، عقل، جنسیت و... است. گاهی دو نفر انسان یکدیگر را جذب می کنند و دلشان می خواهد با یکدیگر دوست شوند.
این رمزی دارد رمزش سنخیت است. اگر بین این دو تا مشابهتی نباشد همدیگر را جذب نمی کنند. مثنوی می گوید:
حکیمی زاغی را دید که با لک لک طرح دوستی ریخته با هم می نشینند و با هم پرواز می کنند. دو مرغ از دو نوع؛ زاغ نه قیافه اش و نه رنگش با لک لک شباهتی ندارد. تعجب کرد که زاغ با لک لک چرا؟ نزدیک آنها رفت و دقت کرد، دید هر دو تا لنگند.
آن حکیمی گفت دیدم هم تکی
در بیابان زاغ را با لک لکی
در عجب ماندم بجستم حالشان
تا چه قدر مشترک یابم نشان
چون شدم نزدیک و من حیران و دنگ
خود بدیدم هر دوان بودند لنگ
این یک پایی بودن، دو نوع حیوان بیگانه را با هم انس داد. انسانها نیز هیچ گاه بدون جهت با یکدیگر رفیق نمی شوند. کما اینکه هیچ وقت بی جهت با یکدیگر دشمن نمی شوند. علی علیه السلام فرمود:
الصّاحِب کالرُّقعَةِ فی الثوب فَاتَّخِذهُ مُشاکلا
دوست همانند وصله جامه است پس آن را هم شکل و هم سان با خودت برگزین.
دوستی باید بر اساس ایمان باشد. قرآن می فرماید:
إِنَّ کثِیراً مِنَ الْخُلَطاءِ لَیبْغِی بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ
در حقیقت بسیاری از شریکان به یکدیگر ستم روا می دارند، مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند.
علی علیه السلام فرمود:
من اعانَک عَلی صلاح دینِک فهو الرفیقُ الشفیق
دوست آن کسی است که تو را در راه دینت یاری دهد.
الْأَخِلَّاءُ یوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِینَ
در آن روز دوستان، بعضی دشمن بعضی دیگرند، مگر پرهیزگاران.
امام صادق علیه السلام می فرماید:
اطلُبْ مُؤاخاتَ الاتقیاءِ وَ لَو فی ظلمات الارض و ان افنَیتَ عُمرَک فی طَلَبِهم
به دنبال دوستان با تقوا باش؛ ولو در تاریکی های زمین باشد و اگر چه عمرت را در این راه فنا کنی.
علی علیه السلام می فرماید:
علیک بِمُؤاخاةِ مَن حَذَّرک
با کسی دوستی کنید که شما را از بدی ها بر حذر دارد.
علی علیه السلام فرمود:
صَدیقُک مَن نَهاک
دوست تو کسی است که تو را از بدیها باز دارد.
امام علی علیه السلام می فرماید:
المُعین علی الطاعة خیر الاصحاب
بهترین یاران، کمک کننده بر طاعت خداوند است.
امام حسن مجتبی علیه السلام به جنادة فرمود:
فَاصحب مَن اذا صَحِبتَهُ زانَک...
اگر خواستی دوستی انتخاب کنی، با کسی دوست شو که باعث افتخارت باشد...
امام صادق علیه السلام فرمود:
اصحَب مَن تَتَزَینُ بِه وَ لاتَصحَب مَن یتَزَینُ بِک
با کسی معاشرت کن که افتخارت باشد نه با کسی که افتخارش باشی.
هم نشین تو از تو، به باید
تا تو را عقل و دین بیفزاید
ای پسر همنشین اگر خواهی
هم نشینی طلب ز خود بهتر
زانکه در نفس همدم از همدم
نقش پیدا شود به خیر و به شر
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:
اذا رَأیت مِن أَخیک ثَلاثَ خصالٍ فَارجِه: الحیاءَ و الامانةَ و الصدق
اگر در دوست خود این سه خصلت را دیدی به او امید داشته باش: حیا، امانت و راستی.
امام علی علیه السلام فرمود:
مِنَ النِّعَمِ الصَّدیقُ الصَدُوق
دوست راستگو از نعمتهای الهی است.
امام علی علیه السلام فرمود:
عَلَیک بِاخوان الصِّدق فَاکثِر من اکتسابهم فَانَّهم عُدّةٌ عِند الرخاء و جُنَّةٌ عِند البلاء وشاوِر فی حَدیثِک الّذینَ یخافُونَ اللهَ واحبِب الاخوانَ علی قدر التَّقوی
بر تو باد یاران راستگو، پس بسیار با آنان دوستی کن چرا که آنها ذخیره اند هنگام رفاه و سپر بلایند هنگام تنگدستی، و در سخنانت با کسی مشورت کن که از خدا بترسد و دوستان را به اندازه تقوایشان دوست بدار.
در حقیقت یار یکدل کیمیاست
چون صدف کمیاب و چون دُر پربهاست
تو با دوست یک دل شو و یک سخن
که خود بیخ دشمن برآید ز بُن
یکی از معیارهای دوست خوب میزان پایبندی و توجه به نماز است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
اختَبِروا اخوانَکم بِخَصلَتَینِ فَان کانَتا فِیهِم وَ الّا فَاعزِب ثُمَّ اعزِب ثُمَّ اعزِب الُمحافَظَةُ عَلَی الصَّلوات فِی مَواقیتِها، وَ البِرُّ بِالاخوان فِی العُسرِ وَ الیسر
دوستان خود را به دو خصلت بیازمایید، اگر واجد آن دو بودند با آنان رفاقت کنید و الا از آنان دوری کن، دوری کن، دوری کن. بجا آوردن فریضه نماز در اوقات خود و نیکی به برادران دینی در سختی ها و راحتی ها.
وامش مده آنکه بی نماز است
گرچه دهنش ز فاقه باز است
کو فرض خدا نمی گذارد
از قرض تو نیز غم ندارد
دوستی با کسی که یاری کننده انسان در اعمال صالح باشد. امام علی علیه السلام فرمود:
مَن دَعاک الی الدارِ الباقِیة وَ اعانَک عَلَی العَمَلِ لَها فَهُوَ الصَّدیقُ الشَّفیق
دوست مهربان و دلسوز کسی است که تو را به زندگی جاویدان دعوت نموده و بر عمل برای آن یاری نماید.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
خَیرُ الاصحابِ مَن قَلَّ شِقاقُه و کثُرَ وِفاقُه
بهترین دوست کسی است که کمتر اختلاف عقیده و فکری داشته باشد و بیشتر موافق و هم رأی دوست خود باشد.
علی علیه السلام فرمود:
دوست واقعی نیست مگر این که در سه وقت برادر خود را حفظ کند و او را از یاد نبرد، در گرفتاری اش، پشت سرش و پس از مردنش. صفوان ابن یحیی، عبدالله بن جندب و علی بن نعمان که از اصحاب خوب امام صادق علیه السلام، امام کاظم و امام رضا علیه السلام بودند، سالی به مکه مشرف شدند.
آنان در مسجدالحرام، کنار کعبه مشغول صحبت بودند.
گفتند: ما که در دنیا این قدر رفیق و همدم یکدیگریم، چرا وقتی مردیم یاری مان تمام شود؟! بیایید با هم عهدی کنیم که اگر هرکدام از ما مردیم، اعمال و عبادت های ما را که در زمان حیات انجام می دادیم، فردی که ماند انجام دهد.
اندکی بعد از این معاهده، دو تن از آن ها (عبدالله بن جندب و علی ابن نعمان) به رحمت خدا واصل شدند ولی صفوان ابن یحیی باقی ماند. او شبانه روز 153 رکعت نماز واجب و نافله به نیت خود و آنان به جا می آورد. و در سال، 3 ماه روزه می گرفت. ماه رمضان برای خودش و رجب و شعبان برای دو رفیقش و سالی 3 مرتبه خمس و زکات می داد.
امام علی علیه السلام فرمود:
انَّ اخاک حَقّاً مَن...سَتَرَ عَورَتک
برادر و دوست حقیقی تو کسی است که. . . عیب تو را بپوشاند.
امام علی علیه السلام فرمود:
کلُّ مودَّةٍ مَبنِیةٌ علی غیرِ ذاتِ اللّه فَهُوَ تَصیرُ عداوةً یومَ القِیامَة
هر دوستی ای که غیر خدایی باشد، نمی توان به آن تکیه کرد.
و نیز فرمود:
مَوَدَّةُ ابناءِ الدُّنیا تَزولُ لِادنی عارضٍ یعرَض وَ مَوَدَّةُ ذَوِی الدّین بَطیئَةُ الانقطاعِ دائِمَةُ الثُّباتِ و البَقاءِ
دوستی فرزندان دنیا به کوچکترین مسأله ای قطع می شود و دوستی دینداران استمرار دارد و به کندی قطع شده و دارای ثبات دائمی و بقاء است.
حضرت علی علیه السلام فرمود:
هرکس با خردمندان مصاحبت کند، بزرگ می شود.
خَیرُ الاصحابِ مَن یسدِدُک علی الخیرِ
بهترین یاران کسی است که تو را به سوی خیر راهنمایی کند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
یا علی مَن لَم تَنتَفِع بِدینِهِ و لا دُنیاهُ فَلا خیرَ لَک فی مجالستِهِ
ای علی کسی که از دین و دنیای او سودی نمی بری، خیری در همنشینی او نیست.
در پایان این بحث یادسپاری چند نکته لازم است:
1- این شرایط نسبی است و شاید نتوان کسی را پیدا کرد که دارای تمام این خصوصیات، آن هم در حد کمال باشد. از این رو با در نظر گرفتن شرایط خود و دیگر اولویت ها باید به جستجوی این خصوصیات در دوستان پرداخت.
اگر دوستی دارید که فاقد بعضی از این خصلت هاست، در صورت امکان باید از قطع رابطه با وی خودداری کنید و در اصلاح و خودسازی اش بکوشید. به شرطی که خود تحت تأثیر منفی این دوستی قرار نگیرید.
2- نباید انسان فقط در جستجوی این اوصاف در دیگران باشد، بلکه باید سعی کند تا موارد یاد شده را رعایت کند. زیرا دارا بودن چنین اوصافی بهترین زمینه یافتن این گونه از دوستان است چرا که نیک سیرتان نیز به انسانهای نیک سیرت عشق ورزیده و در جستجوی دوستی با آنهایند و با دیدن چنین ویژگی ها و علایقی در اشخاص، زودتر با آنها رابطه برقرار می کنند.
ناریان مر ناریان را جاذبند
نوریان مر نوریان را طالبند
(اگرمطلبی دراین زمینه به نظرشمامی رسدازطریق وات ساپ به اشتراک بگذارید تادروبلاگ درج شود ممنونم ازهمراهی شما.
